Pierwszy chleb na zakwasie

 

  

  

Wakacje u Babci Broni, oprócz zanurzenia się po krańce dziecięcego przeżywania w przyrodę, były wyprawą do świata innych smaków i zapachów, niż w domu. Dzisiaj to trudno sobie wyobrazić: dom stojący samotnie, w maleńkim przysiółku poza wsią, bez prądu i bieżącej wody, na zboczu wysokiego wododziału, otoczony lasami i polami, a w domu tylko ja i Babcia, kotka zwana Kyciem, pies (oczywiście Misiu) i kury. Kiedy byłam całkiem mała, Babcia miała jeszcze otaczaną wielkim szacunkiem Krowę, ale kiedy została sama, musiała ją sprzedać. Mleka, sera czy masła nam nie brakowało – codziennie robiłyśmy wyprawę z bańką na mleko do Stopionki. Oj, nie lubiłam nigdy mleka, a już w szczególności takiego tłustego, ciepłego „z pianką”. Wtedy jeszcze nikt nie słyszał o tym, że są ludzie, którzy nie trawią mleka (ja do nich należę), więc kumy ze zgrozą deliberowały nad „bidnym dzieckiem, które „mlika” nie pije, wyście, Nowoczko, powinni Marzyni przykazować, ona tako chudo, albo chociaż syrka niech dziecko zji!”. „Syrek” urobiony z cybuchami albo cynamonem i „kwaśne mliko” z piwnicy-ziemianki ratowały moje wiotkie i giętkie kości przed odwapnieniem i chociaż do dzisiaj nie tknę się mleka, NIGDY nie miałam nic złamanego (mimo przeżycia paru klas Szkoły Wyczynu Sportowego, do której trafiłam jako totalne zero, nie mające w życiu nart na nogach, ani nawet w rękach).

Smaki mojego dzieciństwa dzielą się więc na te, którymi zakodowała mnie Mama i na te, które wdrukowała mi Babcia. Ulubione babcinowe to owe twarogi „umiszane", kluski na stolnicy, bułka pszenna, pierogi z jagodami (czyli trześniami, u nas czarne jagody to borówki) – tymi pierożkami Babcia inaugurowała wakacje z Marzyniom, one właśnie wtedy dojrzewają na dzikich, ptasich wiśniach. Kwaśne mleko dawało się kroić nożem i w największe upały było cudownie zimne, do tego ziemniaczki z koperkiem, takie jakby niedokładnie oskrobane.

Barszcz biały babcia robiła na zakwasie, ale z pszennej mąki, mówiła, że dość się w młodości ojadła żuru owsianego, którego prababka Nazimkowa nawet nie dawała cedzić, tylko trza było jedząc popluwać „ościami” z grubo przemielonego ziarna. Nie lubiłam natomiast pamuły ani banianki, żadna siła nie była mnie też w stanie zmusić do przełknięcia np. pieczonego wymienia (sic!) krowy czy „poliwki na syrwotce” (a szkoda, jadłam taką polewkę po latach, to jest przepyszne! wymienia krówskiego już prawdopodobnie nie posmakuję nigdy).
Na szczęście Babcia miała zdrowe podejście do dzieci; kiedy stawałam okoniem, mówiła z szelmowskim uśmiechem: „to sie wysrej!” i pozwalała mi ukroić sobie chleba z cukrem.

Kto nigdy nie jadł kapeluszy zielonych gołąbek („siwulek”), pieczonych wprost na blasze ogromnego pieca, z solą w środku, która rozpuszczała się w soku, wyciekającym z rumieniącego się od spodu grzybka, ten nie wie, co to jest niebo w gębie. Kto nigdy nie miał skondensowanego lata, nawleczonego na długie słomki w postaci poziomek i nie leżał pod szczepem z jabłkiem – papierówką w ręku, ten nie zaznał słodyczy ni razu.

No i CHLEB, król wszelkiego pokarmu, pieczony w ogromnym piecu, wyrabiany w dziżce, wsuwany w głąb czeluści piecowej na wieśle, między rozgarnięte pocioskiem węgielki, wyciągany potem, pukany od spodu (oddawało tak głucho), obmywany z wierzchu wodą (żeby się lśklił), rozparty na ławie do ostygnięcia jak spracowany gospodarz, który oparł się o bieloną ścianę i spoczywo.

Taki chleb za mną chodzi. Dlatego z wielkim namaszczeniem, przeżegnawszy się uprzednio i splunąwszy przez lewe ramię od uroku, nastawiłam tydzień temu żytni ZAKWAS. To była sobota, babcia mówiła, że to bardzo dobry dzień na ważne przedsięwzięcie. I udało się! Niestety, to był już drugi zakwas – uprzedni w ogóle się nie skwasił, więc wyruszył Wisłokiem do morza, mąka żytnia była chyba zbyt drobno mielona, teraz wzięłam taką grubą, razową, typ 2000. Chodziłam koło niego jak koło niemowlaka i po tygodniu, czyli wczoraj, upiekłam mój pierwszy w życiu chleb na zakwasie.

Przepis wzięłam z tej strony, jest napisany krok po kroku. Oczywiście nie wszystko się udało (zawsze musi być ten pierwszy raz). Teraz już wiem, że porządne odgazowanie jest niezbędne (w moim chlebie są miejscami ogrooomne dziury), a nacięcia kompletnie się zalały (podobno trzeba to zrobić szybko i zdecydowanie, więc uzbrojona w nową żyletkę chlastałam nią jak Deneuve we „Wstręcie”, współczując nieszczęsnemu chlebkowi). Poza tym jest chyba za płaski i dość niekształtny, ale i tak H&C stanęła z otwartymi gębami, kiedy wyciągnęłam go z pieca.

Dzisiaj zostały z niego skrawki, jest równie smaczny jak wczoraj, kwaskowaty, konkretny a jednocześnie puszysty, pachnący, nooo, nie tak, jak babcinowy, ale przynajmniej jak prawdziwy chleb.

Szkoda, że Babcia mi nie towarzyszyła, byłaby ze mnie dumna i na pewno by doradziła, jak poradzić sobie z problemami. Bronia, przeżywszy prawie 92 lata, poinformowała mnie pewnego dnia, że już chyba umrze, bo życie się jej ZNUDZIŁO (dzicie, jo się już dosyć nażyłam, już MI SIE NIE KCE). I poszła sobie na kieliszeczek z Abrahamem (piwka nie lubiła, ale o kielonku wieczorem, na dobry sen, nie zapominała nigdy). Przychodzi często do tej cudownej brzeziny, jestem o tym przekonana, i cieszy się, że jej Marzynia tyż tam wciąż chodzi.